Gesprekshonger, met Wim de Jong
Filosofisch Café 20 maart 2022, 15.00 – 17.00 uur
De taak van de elite en de waarde van het ‘Gesprek’
Inleiding
Er is veel te doen over ‘de elite’. Maar wat bedoelen we daar eigenlijk mee? En als we een elite hebben, wat zou dan de taak of het nut daarvan zijn? Op deze middag gaat historicus en filosoof Wim de Jong in op verschillende visies op elites en hun taak in de moderne democratische samenleving. Hij schreef in opdracht van het Nederlands Gesprekcentrum (NGC) het boek Gesprekshonger, over een idealistische groep bestuurders en intellectuelen die in naoorlogs Nederland het gesprek tussen bevolkingsgroepen op gang probeerden te brengen ten tijde van de verzuiling. Ze zien het als een vanzelfsprekende taak van de elite om beladen maatschappelijke kwesties verder te brengen, van verdraagzaamheid tot euthanasie. Geïnspireerd door personalistische filosofen zoals Max Kohnstamm, propageerden ze de waarde van het gesprek: tegen polarisatie en venijnig debat kijken mensen elkaar daarbij in de ogen en ontdekken wat ze gemeen hebben, met acceptatie van het verschil. Het Nederlands Gesprekcentrum, met op het hoogtepunt zo’n 1500 deelnemers op allerlei plekken in het land, is een vroege vorm van experimenten met ‘deliberatieve democratie’ die we nu zien bij zaken als de G1000 en burgerpanels.
In de jaren zestig bekruipt de twijfel ook de idealisten van het NGC. Zijn ze wel inclusief genoeg? Is levensbeschouwing de grote scheidslijn, of eerder jong en oud? En hoe betrek je andere groepen dan bij het gesprek? Er is sindsdien steeds meer kritiek gekomen op elites, en de manier waarop ze in hun ‘bubbel’ vast zouden zitten. Hoe kunnen we, met de verfrissende onbevangenheid van het gesprekcentrum in gedachten, nadenken over de taak en rol van bestuurlijke en intellectuele elites nu? Of is die hele vraag al elitair?
Gesprekshonger komt maart volgend jaar uit in het boekenfonds van het ISVW. Dit onderzoek is mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van de Vrienden van de ISVW.
We zijn heel blij met Wim de Jong als gastspreker deze zondag. Hij trapt de middag af met een inleiding op het thema naar aanleiding van zijn onderzoek. Deze inleiding geeft veel stof tot nadenken en zijn aanleiding om het aansluitende gesprek met de Vrienden inhoud en richting te geven.
Wim de Jong is een politiek historicus, filosoof, en publicist, onder andere op het gebied van democratie, burgerschap en onderwijs. Hij promoveerde in in 2014 bij de Radboud Universiteit. De titel van zijn proefschrift luidt: Political History, ‘Van wie is de burger? Omstreden democratie in Nederland 1945-1985’
Op dit moment werkt hij aan het boek Gesprekshonger, dat financieel ondersteund wordt door de Vrienden van de ISVW. In dit boek beschrijft hij de naoorlogse politieke geschiedenis door de lens van het opvoeden van burgers. Recentelijk houdt hij zich onder andere bezig met de verhouding tussen burgers en politie, de rol van sociale wetenschappers als experts, en disability.
Programma:
Het programma ziet er als volgt uit:
15.00 uur: Welkom en introductie van het thema
15.15 uur: Voordracht door Wim de Jong, auteur van het boek Gesprekshonger
16.00 uur: Gesprek met de Vrienden, vragen en meningen
17.00 uur: Afronding met een hapje en drankje aan de bar.
Terug naar Filosofische Cafés