Lezing ‘Verdwaald in de werkelijkheid’
Lezing Hans Plets 19 juni 2022
De mens op zoek naar zijn plaats in de kosmos
Inleiding
Het thema van de Vrienden middag is evenals het jaarthema van de Filosofische Cafés Geven en nemen in (on-)begrensde ruimte. In dat kader geeft Hans Plets een overzicht van de stand van zaken in de wereld van het ‘hele kleine’, de kwantumfysica, en van het ‘hele grote’, de kosmologie en relativiteitsleer. Zijn lezing is gebaseerd op zijn vorig jaar uitgekomen en zeer positief ontvangen boek Verdwaald in de werkelijkheid (ISBN: 9789056156961). Beginnend met de Natuurfilosofen van de klassieke oudheid beschrijft hij uitvoerig de ontwikkeling van onze kijk op de concepten kern, kosmos en kennis.
De Klassieken veronderstelden nog een overzichtelijk heelal dat uit niet veel meer bestond dan ons zonnestelsel, een beperkte en voor velen een betekenisvolle ruimte. Op het meest fundamentele niveau zagen zij de werkelijkheid opgebouwd uit enkele elementen, uit grondvormen of uit kleine deeltjes.
Vandaag de dag ligt dat heel anders. De ontwikkeling van onze inzichten en kennis over de natuur heeft ons geleerd dat het heelal niet zo overzichtelijk is, maar dat we leven in een schier onbegrensde micro- en macro-kosmische ruimte, waarin de mens en zijn bestaan eerder een voetnoot zijn dan het centrum van alles.
Hans Plets laat zien dat onze ruimte feitelijk gesproken onbegrensd is met miljarden melkwegstelsels en een kosmos die alsmaar uitdijt en waar ook steeds ruimte bijkomt. Even onvoorstelbaar is de wereld van de elementaire deeltjes, waar de werkelijkheid uit niet veel meer bestaat dan ‘aangeslagen toestanden van kwantumvelden’. Onvoorstelbaar, onbegrijpelijk en ondenkbaar …
Welke invloed heeft die wetenschappelijke ontwikkeling gehad op ons wereldbeeld en mensbeeld en daarmee op de filosofie? En waar staan we nu? Zijn we vrij, want nergens meer aan gebonden, of juist verdwaald, want zonder enige steun? Of kunnen we aan die eigentijdse fysische werkelijkheid wel degelijk betekenis en zin aan ontlenen?
De dia-presentatie van Hans kan worden gelezen door op deze link te klikken.
Hans Plets is filosoof, fysicus, sterrenkundige en schrijver. Hij studeerde fysica, sterrenkunde, filosofie en bedrijfskunde aan de Katholieke Universiteit te Leuven.
Na een periode van onderzoek in astrofysica, meteorologie & klimaat, geofysica en luchtvaart, gaat zijn belangstelling nu vooral uit naar wetenschapscommunicatie.
Deze lezing is onderdeel van de Vriendendag van de Vrienden van de ISVW. Zie voor het programma van deze dag deze link naar het programma van de Vriendendag.
